Digital dönüşüm konusu yaklaşık 5-6 yıldır tüm ülke çapında gündemdedir ve tartışılma boyutu her geçen artmaktadır. Bu konuda özellikle son 1-2 yıl içinde bazı sanayi odaları, Taysad benzeri kurumlar ve sanayi bakanlığı tarafından yapılan olumlu çalışmaları gözlemlesek de ben, kişisel olarak bu konunun olması gereken önemde ele alınmadığını, gereken hızda gelişmenin sağlanamadığını ve çok hızlı gelişme gösteren konu lideri ülkelerle karşılaştırdığımızda geri kalındığını üzülerek söylemek istiyorum. Bir danışman olarak çok sayıda firmayı ziyaret ettiğim için edindiğim izlenim;

• Türk sanayinin en büyük yüzdesini oluşturan (İstihdamın %80’i) KOBİ yani 250 kişi ve altı çalışan sayısındaki firmaların pek çoğunun henüz End. 2.0 ve 3.0 seviyelerinde olduğunu ve digital dönüşüme çok uzak oldukları,
• Özellikle bu firmaların, ülkemizin son yıllarda çok miktarda aldığı göçmen (Suriyeli, Afgan, Kırgız, Iraklı vb) nüfusunun düşük ücretle çalışmaya hazır olması kaynaklı ucuz işgücü imkanından yüksek oranda yararlanarak sağladıkları maliyet avantajı etkisiyle teknolojik ve sistemsel gelişmelere sıcak bakmadıkları, özetle Türk sanayisinin %80’inin digital dönüşümden  çok uzak olduklarıdır.

Üzülerek söylemek istiyorum ki, gelişmiş ülkeler digital dönüşümü doğru ve yerinde kullanarak aramızdaki farkı daha da açacaklar ve kısa süre sonra teknolojik sömürgeciliğin yeni yolu olacak End. 5.0’ı başlatarak bizim gibi ülkelerin ekonomisini daha da bağımlı hale getirecekler ve ekonomik risk boyutumuz büyüyecektir.

Digital dönüşümün teknik açılımına gelirsek;

1- Yeni nesil yazılım ve donanımlar (İç dönüşüm)

• Düşük maliyetli, yüksek güvenirlikli donanımlar ve bellek kullanımı açısından tutumlu yazılımlar.
• Tüm tezgahların ve tesislerin her noktasının bu donanımlar ve sensörlerle donatılması.
• Tezgahların, ısı, ses, titreşim vb kondisyonlarının, kapı açma kapama, start-stop, parça sıkma-bırakma sinyallerinin takibi, üretilen parça kodlarının, üretimi yapan operatör kodlarının her adımda takibi ve bunların yeni nesil ERP-MRP sistemleri ile entegrasyonu

2- Cihaz tabanlı internet-Siber fiziksel sistemler (Dış dönüşüm)

• Yeryüzündeki yeni nesil sensör ve işletimcilerle donanmış tüm makinaların, cihazların ve tesislerin birbiriyle bilgi ve veri alışverişi için kullandığı internet bağlantılı iletişim sistemlerinin oluşturulması
• Üretimdeki makinelerde siber-fiziksel sistemlerin kullanılması ile insandan neredeyse bağımsız olarak kendi kendilerini koordine ve optimize ederek üretim yapabilen “akıllı yada başka bir deyimle karanlık fabrikalar”.

DİGİTAL DÖNÜŞÜM GERÇEKLEŞTİĞİNDE MUHTEMEL ETKİLERİ;

Operasyonel etkiler:

• Üretim süreleri azalacak
• Düşük vasıflı üretim operatörü ihtiyacı azalacak
• Enerji tüketimi başta olmak üzere tüm maliyetler azalacak
• Üretim kapasitesi artacak(Op. Kaynaklı duruşlar yok olacak)
• Kalite artacak (Operatör kaynaklı problemler azalacak)
• Yüksek vasıflı teknisyen, operatör ihtiyacı artacak
• Eğitim ihtiyaçları artacak
• Fabrikalarda bakım ve IT gibi destek bölümlerinin önemi artacak
• Tezgah yerleşimi ve parça hareketlerinin önemi artacak
• Yeni proseslerin ve sistemlerin projelendirme aşamasının önemi ve süresi artacak. Üretim aşaması kolaylaşacak ancak projelendirme, yatırım, kurulum ve planlama aşamaları zorlaşacak. Özetle proses mühendisliğinin önemi artacak ancak kuralları tamamen değişecek.

Global etkileri:

• Gelişmiş ülkelerle az gelişmişler arasındaki teknolojik ve finansal uçurum büyüyecek
• Başta ABD, Almanya ve Çin olmak üzere bu dönüşüme liderlik eden ülkelerin dünya ekonomisindeki etkileri ve payları artacak
• Digital dönüşüme büyük destek veren yüksek bütçeli ve gelişmiş teknolojiye sahip dünya devi şirketlerin maliyetleri düşecek, pazar payları artacak
• Marka sahibi ana sanayilerin yan sanayiler üzerindeki kontrolü ve baskısı artacak (BBG evi)
• Yeni endüstriler ve ve meslekler ortaya çıkacak. Bunun karşılığında bazı sektörler ve meslekler yok olacak (Her dönüşümde bu mutlaka oluyor)
• Tüm dünyada bilişim teknolojileri sektörünün gücü artacak
• Teknolojik yenileme ve otomasyon amaçlı yatırım ihtiyacı artacak
• Her türlü üretim bilgisi internet üzerinden paylaşılacağı için bilgi koruma sistem ihtiyacı ve maliyeti artacak.

Türk sanayisindeki etkileri:

• En hızlı ve yüksek etkilenecek grup, yerli yada yabancı ana sanayilere parça üretenler (Otomotiv, Havacılık). Digital dönüşüm başladı veya kapıda bekliyor.
• Direk satışa yönelik ihracat yapan şirketler ikinci riskli gruptalar. Bu dönüşüm rakipleri, rekabet odaklarını ve kuralları değiştirebilir. Erken dönen yol alır çünkü 10 yıl sonraki büyük resmi bilemiyoruz.
• Şirketlere, dönüşümde rehberlik edecek yerli danışman firma sayısı kısıtlı ve deneyimli olduğunu belirten yabancı firmalar da Türk sanayisini ve sanayicisini tanımıyor. Bu sıkıntı çok önemli!
• Bu dönüşümde önemli rol alacak eğitimli üretim, bilişim ve bakım teknisyen işgücü sağlanması konusunda sıkıntılar olabilir ve bu işgücüne sahip olmak için oluşacak rekabet, ücretleri ve dolayısıyla maliyetleri yükseltebilir.
• Sanayi genelinde tezgah parkı eski teknoloji ve yaşlı olan büyük bir grup var. Bu kesimde yatırım ihtiyacı daha yüksek olabilir ve bu da maliyetlerle birlikte dış ülkelerle rekabet edebilirliği olumsuz etkileyecektir.

Şirketlerin yapması gerekenler:

Digital dönüşüme uygunluk etüdü yapılmalı ve çıkan sonuçlara uygun bir aksiyon planı hazırlanmalı. Bu etüt 4 temel kaynağı mutlaka içermeli;

1. Sistemler (ERP, MRP vb)
2. Personel (Yetkinlik ve Eğit. Seviyesi)
3. Ekipmanlar (Yaş, teknolojik uygunluk)
4. Metot (Daha verimli ve modern uygulamalar)

Hedefler;

• Nitelikli ve eğitimli iş gücü oranını yükseltmek
• IT ve Bakım alt yapısını güçlendirmek
• Makina yatırım planlarını bu dönüşüme uygun revize etmek
• Dünyadaki ve ülke sanayisindeki gelişmeleri sürekli takip etmek

Sanayi odaları, Meslek odaları,  Dernekler vb kuruluşların yapması gerekenler:

• İlgili devlet kurumlarına bu konuya liderlik yapmaları ve teşvik uygulamaları için girişimde bulunmak ve baskı uygulamak
• Nitelikli ve eğitimli işgücü ihtiyacının karşılanması için kaynak sağlama girişimlerini hızlandırmak ve üyelerini bilinçlendirmek

Gördüğünüz gibi sanayideki büyük değişimlerin periyotları kısalıyor ve önümüzdeki yıllarda Endüstri 5.0 ve takipçileri çok daha çabuk gelecekler.

Sadece değişimlere ayak uydurmak yetmez, değişime uyum hızımızı da arttırmalıyız

Unutmayalım ki, bu değişime uyum sağlamayan,

• İşçiler
• Teknisyenler
• Mühendisler
• Yöneticiler
• Ve sonunda da Patronlar işlerini kaybedecekler!

Bilgilerinize/Saygılarımla

Mesut Biricik

Danışman/Eğitmen