İnternetin hayatımıza girmesi ile birlikte artık hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağı ortaya çıkmıştı. Başlangıçta ABD ordusu için oluşturulan ve İnternet Protokolü (IP) kullanan ilk yazılımı ARPANET ortaya çıktı. Sonrasında çok aşamalardan geçerek askeri amaçlı kullanımı dışında ve sivil olarak kullanılmaya başlanması 90 yılların başına denk gelir.

Bununla birlikte sensör teknolojilerinin gelişmesi, sensörlerden  alınan verinin depolanıp işlenebilmesi dijital devrimin önemli adımlarından birini oluşturur. Bunun sonucu olarakta tüm iş modellerinin baş döndürücü bir hızla dönüştüğünü izlemekteyiz.

Endüstri 4.0

Dijital dönüşümü besleyen önemli unsurlardan biri de Almanya Hannover fuarında 2011 yılında ortaya atılan Endüstri 4.0 kavramı oluştur. Almanya devletinin desteklediği ve Siemens tarafından ortaya atılan 4. Endüstri devrimi dijital dönüşüme ön ayak olan unsurlardan birisidir. Özellikle batıdaki üretimin güney doğu Asya ve Çine doğru kayması batılı devlet adamlarının bakış açılarını değiştirmiş, gelecekte batılı toplumların üretim kaynaklarının eksen değiştirmesi tedirgin etmiştir. Bu bakış açısından yola çıkılarak üretimin tekrar nasıl batıya çekilebileceği üzerine yoğunlaşılmıştır.

Tüm bu bileşenler bir araya geldiğinde daha rekabetçi, daha verimli, kayıpların daha aza indirgenebildiği, üretim maliyetlerinin daha aşağıya çekilebildiği dijital üretim modeli ortaya çıkmıştır. Bu değişim ve evrilme iş modellerini, iş yapış şekillerini, hatta toplumların yaşam şekillerini değiştirmiş , şehirlerdeki yaşama biçimlerini etkileyerek akıllı şehirler kavramının (smart city) ortaya çıkmasını sağlamıştır.

İnternet sadece internet olarak kalmanın ötesine geçerek cihazların birbirine bağlanmasına, akıllı cihazlara dönüşmesine sağlamış ve Nesnelerin İnternet (Internet of Things) IoT kavramının ortaya çıkmasını sağlamıştır. Nedir IoT diye baktığımızda çok klasik olarak verilen örneği anlaşılması kolay olması açısından burada tekrarlayacağım; evinizdeki buzdolabınız marketinizle haberleşebildiğinden, buzdolabınızda yumurta bittiğinde marketinize otomatik olarak sipariş vermekte ve siz markete gitmeden yumurta evinize gelmektedir.

Nesnelerin İnterneti (IoT)

Üretimdeki makinaların birbirleri ile olan bağlantısı Nesnelerin İnterneti IIoT (Industrial Internet of Things)  olarak adlandırılmış , üretim kaynaklarının birbirleri ile haberleşmeleri sağlanarak connectivitiy kavramı ortaya çıkmıştır. Yukarıdaki örneğin benzeri endüstriye uygulandığında ise üretim ambarınızdaki ham malzemeniz kritik seviyeye indiğinde bağlı sistem otomatik olarak tedarikçinize sipariş geçmekte ve siz bir planlama /satın alma personeli kullanmadan tedarik yönetimini yapabilmektesiniz.

Büyük Veri (Big Data)

Sensörlerden alınan anlık verilerin büyük boyutlara ulaşması Büyük Veri  (Big Data) kavramının ortaya atılmasını sağlamıştır. Bugün dünya üzerinde anlık olarak 2.5 exabyte (1 exabyte =1.073.741.824 gigabyte) veri üretilmektedir. Üretilen verilerin depolanması ihtiyacı bulut(cloud) kavramını ortaya çıkarmıştır. Aslında günümüzde değişik sosyal medya mecralardaki tüm veri ve bilgiler büyük bir veri depolama bulutunda saklanmaktadır.

Tüm bu tekno dijital gelişmeler beraberinde güvenlik risklerini de doğurmuş ve cyber security yani siber güvenlik kavramını ortaya çıkarmıştır.

Tüm bunlarla birlikte esas olarak dünyamızı varlığımızı her şeyimizi derinden ama çok derinden etkileyecek olan yapay zeka çalışmaları  ciddi olarak hız kazanmıştır. İlk çalışmaları Alan Tureng tarafından 1940 lı yıllarda başlatılan Yapay Zeka çalışmaları günümüzde özellikle görüntü (image processing) ve ses işleme önemli yol kat etmiştir. Endüstride özellikle kalite ayrım proseslerinde yapay zeka ile görüntü işleme yoğun olarak kullanılmaktadır. Yapay zekanın günümüzde hız kazanmasının sebeplerinden biride Big Data, veri madenciliğinin mesafe kat etmesidir.

Tüm bunlar endüstride dijitalleşmeye nasıl yansıyor derseniz, klasik üretim yönetimi manuel ve excel tabloları ile yapılırken artık bu dönemin sonuna geliniyor. Üretim anlık olarak veri bazlı izlenerek tedbirler öngörüler çok kısa zamanda alınabiliyor. Daha hızlı, daha rekabetçi, daha verimli ve daha müşteri odaklı bir üretim yönetimi sağlanmış oluyor.

Hakan Özkara 2021

Yalın dönüşüm ve Digital dönüşüm danışmanı

www.donusumdanismanlik.com